Βασικά ανατομικά στοιχεία και παθήσεις Άκρου Ποδός

Υπάρχουν 3 καμάρες που διαμορφώνουν το πόδι:

• Έσω επιμήκης καμάρα A-C
• Έξω επιμήκης καμάρα B-C
• Εγκάρσια καμάρα A-B

Οι 3 καμάρες συνδέονται μεταξύ τους ανατομικά και λειτουργικά σαν ένα σύνολο (δηλαδή αλλαγή στη μία επιφέρει αλλαγές και στην άλλη) και φυσιολογικά στηρίζονται από το μυικό και συνδεσμικό σύστημα του ποδιού. Συγκεκριμένα ο μακρός περονιαίος είναι από τους σημαντικότερους μυς που συγκρατεί και την έσω επιμήκη και την εγκάρσια καμάρα. ‘Έτσι, όταν η υπάρχει μείωση στην έσω ή έξω εγκάρσια καμάρα υπάρχει και μείωση στην επιμήκη (π.χ.σε πτώση μεταταρσίων).

Συγκεκριμένα οι καταστάσεις που μπορούμε να επέμβουμε με την χρήση ορθοτικών είναι:

Πλατυποδία παιδιών (υπερπρηνισμός – over pronation – flat foot)

Είναι η κατάσταση στην οποία παρατηρείται πτώση της ποδικής καμάρας και υπερπρηνισμός του ποδιού (δηλαδή το κάτω τριτημόριο του ποδιού στρίβει προς τα μέσα κατά τη φάση στήριξης).

Ο υπερπρηνισμός καταπονεί τις υποστηρικτικές δομές της έσω επιμήκους ποδικής καμάρας (συνδέσμους και μυς) και μπορεί να εμφανίσει μία από τις παρακάτω επώδυνες καταστάσεις: πελματιαία απονευρωσίτιδα, τενοντίτιδα πρόσθιου κνημιαίου,περιοστίτιδα κνήμης (shin splits), επιγονατιδομηριαίο πόνο, τάση στον μέσο γλουτιαίο, κλπ. Σπανιότερα εμφανίζονται: τενοντίτιδες των καμπτήρων των δακτύλων, του μεγάλου δακτύλου κ.α.

Ανατομική ανισσοσκελία (δηλαδή διαφορά στο μήκος των κάτω άκρων) ενδέχεται να εμφανίσειπροβλήματα όπως τροχαντηρίτιδα, γοναλγία, μηχανικής αιτιολογίας χαμηλή οσφυαλγία κ.α.

Διορθώνονται με την ανύψωση ολόκληρου του ορθοτικού πέλματος από 3 έως 5 mm. Εάν είναι απαραίτητη επιπλέον διόρθωση, αυτή δίδεται έξω από το παπούτσι.

Είναι η αύξηση ή η μείωση της γωνίας Q.  Είναι η γωνία που σχηματίζεται από την πρόσθια άνω λαγόνια άκανθα, τη μεσότητα της επιγονατίδας και το κνημιαίο κύρτωμα. Η αυξημένη τιμή της, είναι ένδειξη επιγονατιδομηριαίου πόνου.

Με την υποστήριξη των ορθωτικών μπορούμε να μειώσουμε τη γωνία αυτή και  συνεπώς να μειωθούν τα συμπτώματα στο γόνατο.

Μιλώντας για νεύρωμα εννοούμε την πάχυνση ενός νεύρου, που μπορεί να συμβεί σε διάφορα σημεία του σώματος. Το νεύρωμα Morton, ωστόσο, αφορά τον άκρο πόδα και συγκεκριμένα το νεύρο που διέρχεται μεταξύ του 3ου και του 4ου μεταταρσίου και φτάνει μέχρι τα αντίστοιχα δάκτυλα.

Το νεύρο συμπιέζεται κι ερεθίζεται μεταξύ των κεφαλών των μεταταρσίων, με αποτέλεσμα να παχαίνει ο ιστός που βρίσκεται γύρω του. Αυτό προκαλεί ευαισθησία και πόνο ανάμεσα στις κεφαλές από τη συμπίεση του νεύρου.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Οτιδήποτε πιέζει το πόδι και κατά συνέπεια το νεύρο, μπορεί να προκαλέσει νεύρωμα Morton. Πιο συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι ευθύνονται:

• Τα λάθος υποδήματα. Ψηλοτάκουνα παπούτσια, πολύ σφιχτά ή με κακή εφαρμογή στο πόδι μπορούν να προκαλέσουν συμπίεση στις κεφαλές των μεταταρσίων
• Ανατομικά προβλήματα στον άκρο πόδα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η πλατυποδία ή αυξημένη ποδική καμάρα, σφυροδακτυλία, κάλοι κα.
• Συγκεκριμένα αθλήματα. Για παράδειγμα, το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων που μπορεί να οδηγήσει το πόδι σε επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς ή αθλήματα όπως το σκι στο οποίο χρησιμοποιούνται πολύ σφιχτά παπούτσια.

Συμπτώματα

Με την ανάπτυξη του νευρώματος Morton εμφανίζονται τα εξής συμπτώματα:

• Πόνος ανάμεσα στο 3ο και 4ο μετατάρσιο και τα αντίστοιχα δάκτυλα
• Μυρμήγκιασμα, μούδιασμα ή αίσθημα καψίματος
• Αίσθηση ότι κάτι υπάρχει ανάμεσα στις κεφαλές των μεταταρσίων ή στο παπούτσι/κάλτσα

Τα συμπτώματα ξεκινούν σταδιακά και στην αρχή υποχωρούν όταν ο ασθενής βγάζει το παπούτσι του και ξεκουράζει το πόδι. Όσο το νεύρωμα αναπτύσσεται, τα συμπτώματα εγκαθίστανται και χειροτερεύουν και μπορεί να επιμένουν ακόμα και για ημέρες ή εβδομάδες.

Στόχος της αποκατάστασης είναι η μείωση των συμπτωμάτων και η αποσυμπίεση του νεύρου βασιζόμενοι στις ανάγκες του κάθε ασθενή.

Με βάση αυτά ο φυσικοθεραπευτής ακολουθεί τα εξής βήματα:

• Χρήση φυσικών μέσων για μείωση του πόνου και της φλεγμονής του νεύρου. Κατά κύριο λόγο χρησιμοποιούνται ο υπέρηχος, η ηλεκτροθεραπεία και ο πάγος.
• Μάλαξη για χαλάρωση των μυϊκών σπασμών που έχουν δημιουργηθεί τόσο στον άκρο πόδα, όσο και στους μύες της κνήμης. Οι μυϊκοί αυτοί σπασμοί συνηθίζονται λόγω του λάθους τρόπου βαδίσματος και προστατευτικά (ακούσια) από τον ασθενή για να προστατευτεί από άλλα προβλήματα.
• Τεχνικές manual therapy. Χρησιμοποιούνται τεχνικές κινητοποίησης των μεταταρσίων για αποσυμφόρηση του νεύρου.
• Πελματογράφημα και ορθωτικά πέλματα. Κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ορθωτικών προσαρμοσμένων στο κάθε άτομο για να εξομαλύνει τις ανατομικές ανωμαλίες του άκρου πόδα και να μειώνει τη φόρτιση στο σημείο που βρίσκεται το νεύρωμα.

Προκαλείται συνήθως από λάθος κατανομή των φορτίων στις κεφαλές των μεταταρσίων. Δηλαδή δε μοιράζονται ισόποσα τα φορτία στα δύο σησαμοειδή του 1ου δακτύλου και στις κεφαλές των τεσσάρων μικρότερων, με αποτέλεσμα κάποιες δομές στο πόδι να επιβαρύνονται παραπάνω και έτσι να εμφανίζεται πόνος.

Η σφυροδαχτυλία είναι παραμόρφωση των δακτύλων, στην οποία παρατηρείται κάμψη στην μεσοφαλαγγική άρθρωση των δακτύλων.

Η γαμψοδακτυλία είναι όταν μαζί με την σφυροδακτυλία εμφανίζεται και έκταση της μεταταρσοφαλλαγικής άρθρωσης.

Η εμφάνιση του βλαισού μεγάλου δακτύλου ή το κότσι όπως συνηθίζεται να λέγεται, σχετίζεται άμεσα με τον πρηνισμό του ποδιού.

Περιλαμβάνει πολλές παραμορφώσεις του άκρο ποδός, μειωμένη ποδική καμάρα, μια προς τα έσω παρέκκλιση του πρώτου μεταταρσίου και μία προς τα έξω παρέκκλιση του μεγάλου δακτύλου και πόνο στην έσω πλευρά της μεταταρσοφαλαγγικής άρθρωσης.

Σε αρχικά στάδια αντιμετωπίζεται με την κατασκευή εφαρμογή ειδικών διαχωριστήρων δακτύλων (toe separators ,spreders), οι οποίοι ευθυγραμμίζουν τα οστά της περιοχής και επιβραδύνουν την επιδείνωση τους. Κατασκευάζονται από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή, ο οποίος, λαμβάνει υπόψη του την ανατομική ιδιαιτερότητα του κάτω άκρου, το στόχο διόρθωσης του κάτω άκρου και κατεπέκταση ολόκληρου του σώματος με την κατασκευή του ορθωτικού, καθώς και τις λεπτομέρειες της μορφολογίας αυτού.

Η πτώση μεταταρσίων περιγράφει την κατάσταση εκείνη όπου το μετατάρσιο ακουμπάει με μεγαλύτερη πίεση στο έδαφος. Φυσιολογικά πρέπει να υπάρχει ισομερής κατανομή των φορτίων στα μετατάρσια (εξέλιξη εγκάρσιας ποδικής καμάρας)

Είναι η φλεγμονή στην αρχή της πελματιαίας απονεύρωσης

Η πελματιαία απονεύρωση είναι μία από της 6 σημαντικότερες δομές που υποστηρίζουν την έσω ποδική καμάρα.

Δε σχετίζεται με την άκανθα πτέρνας

• πρόσθιου κνημιαίου
• οπίσθιου κνημιαίου
• καμπτήρα του μεγάλου δακτύλου
• αχίλλειου τένοντα:

Eπώδυνη φλεγμονή στον αχίλλειο μπορεί να οφείλεται κυρίως:

• σε ανεπαρκή δύναμη του συστήματος της γαστροκνημίας και του ποδιού
• σε σύνδρομο υπέρχρησης
• σε φθορά του τένοντα
• λόγω κακής ευθυγράμμισης του άκρου ποδός

Προκαλείται από οτιδήποτε δημιουργεί συμπίεση στο οπίσθιο κνημιαίο νεύρο:

• Ένα άτομο με πλατυποδία μπορεί να αναπτύξει σύνδρομο ταρσιαίου σωλήνα, επειδή η προς τα έξω κλίση της πτέρνας, που παρατηρείται με την πτώση της ποδικής καμάρας, πιέζει το νεύρο
• Μια διευρισμένη ή ανώμαλη δομή που καταλαμβάνει χώρο εντός της σήραγγας, μπορεί να συμπιέσει το νεύρο. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν οι κιρσοί μια φλέβας, ένα γάγγλιο, τενοντίτιδες ή και αρθριτικές αλλοιώσεις των οστών.
• Ένας τραυματισμός, όπως διάστρεμμα ποδοκνημικής , μπορεί να δημιουργήσει οίδημα στην περιοχή με αποτέλεσμα συμπίεση του νεύρου
• Συστηματικές παθήσεις, όπως ο διαβήτης ή η αρθρίτιδα μπορεί να προκαλέσουν συμπίεση του νεύρου.

Συμπτώματα:

• Τσούξιμο, κάψιμο ή αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος
• Μούδιασμα
• Πόνο

Παθήσεις που επηρεάζουν ολόκληρο το πόδι όπως

1. Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
2. Ζακχαροδιαβητικό Πόδι
3. Φλεβική Ανεπάρκεια

Όσον αφορά το γόνατο:

Χονδρομαλάκυνση της επιγονατίδας (chondromalacia patella, patellofemoral syndrome)

Αποτελεί την πιο γνωστή αιτία εμφάνισης πόνου στο γόνατο.

Πολλές φορές εμφανίζεται σε ραίβο-βλαισογωνία σε συνδυασμό με πλατυποδία κλπ.

Έχει αποδειχθεί ότι η χρήση ορθωτικών βοηθάει στην καλύτερη ευθυγράμμιση του κάτω άκρου και κατεπέκταση μειώνει τον πόνο.

Σύνδρομο Τριβής Λαγονοκνημιαίας Ταινίας (Iliotibial Band Syndrome)

Η λαγονοκνημιαία ταινία ξεκινάει από το λαγόνιο οστό και καταλήγει στην έξω επιφάνεια του γόνατος όπου είναι και σημείο εμφάνισης πόνου.

Σε περίπτωση πρηνισμού του ποδιού, η κνήμη στρέφεται προς τα έσω, με αποτέλεσμα τη διάταση της λαγονοκνημιαίας ταινίας στην κατάφυση της.

Έτσι, με την μείωση του πρηνισμού στο πόδι μέσω των ορθωτικών μειώνεται και η τάση που δημιουργείται στην λαγονοκνημιαία ταινία.

Μονοδιαμερισματική Αρθρίτιδα γόνατος

Είναι η αρθρίτιδα που επηρεάζει είτε το έσω είτε το έξω διαμέρισμα του ποδιού.

Υπάρχουν ενδείξεις για την μείωση του πόνου από αρθρίτιδα με την χρήση ορθωτικών. Περιγράφεται ότι αλλαγές στην παθολογοανατομία της περιοχής που επιτυγχάνεται με την κατασκευή ορθωτικών, βοηθάει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και την επιβράδυνση επειδίνωσης της αρθρίτιδας.

Τροχαντηρίτιδα (Trochanteric Bursitis)

Συνδέεται με πρηνισμό του άκρου ποδός αλλά και με ανισσοσκελία. Αφορά σε φλεγμονή του θυλάκου που βρίσκεται στο μείζονα τροχαντήρα του μηριαίου οστού.